Thumbs up

Lieve vrienden,

Ook de medewerkers van het hotel schoven regelmatig bij ons aan, aan een van de terrastafeltjes. Mohammed bijvoorbeeld, een van de obers. Hij zag er wat vermoeid uit. Dat klopte ook wel, want hij werkte zes dagen per week, twaalf uur per dag. Een keer per jaar had hij twaalf dagen vakantie, maar om op vakantie te gaan moest je geld sparen en dat lukte dus niet. Toen ik hem vertelde dat veel mensen in Nederland vijf weken vakantie per jaar hadden en ook nog eens vakantiegeld op hun rekening kregen bijgeschreven keek hij me ongelovig aan. Toen ik hem vervolgens vertelde dat wij zes maanden van een ‘sabbatical’ genoten, was hij sprakeloos, verbijsterd zelfs.

Toch was hij heel tevreden met zijn baan. Hij had een vast inkomen van 125 euro in de maand, wat veel meer was dan de meeste Indonesiërs verdienden. Hét grote probleem van Indonesië, volgens Mohammed, was dat er teveel kinderen geboren werden, dat er iedere dag duizenden monden bijkwamen die gevoed moesten worden. Hij vond dan ook dat de regering nog veel meer aan family planning moest doen. Hij had zelf slechts twee kinderen, maar hij realiseerde zich dat hij zich dat ook kon permitteren. Hij had geen kinderen nodig om zijn inkomen aan te vullen of zijn oudedagsvoorziening veilig te stellen. Kinderen waren zelfs duur, zei hij.

Toch was er ook veel verbeterd in Indonesië, vond hij. Zo was de primary school tegenwoordig gratis toegankelijk en gingen alle kinderen in Indonesie nu naar school.
Ook de politieke vrijheid was toegenomen. Zo was ook de huidige president, Yudhoyono betrokken bij financiële schandalen en werd ook hij beschuldigd van verkiezingsfraude en corruptie. Maar tegenwoordig mocht je daar openlijk je afkeuring over laten blijken. We hadden het zelf ook al gezien, demonstranten die in het centrum van Yogya met spandoeken luidkeels het aftreden van de president scandeerden. Ook de Java Post die ik wel eens las, liet zich verrassend kritisch uit over allerlei nationale politieke en bestuurlijke zaken. Zo las ik een artikel over terroristen die doodgeschoten waren door de politie in Jakarta, waaronder een van de bommenleggers van Kuta-Bali in 2002. De kop van het artikel luidde "Thumbs up for policemen!" Maar toen ik verder las werd gesteld dat de werkelijke oorzaken van het terrorisme lagen in armoede, sociale ongelijkheid en gebrek aan educatie. “Maar dat is een Engelstalige krant, zo nuanceerde Mohammed mijn constatering, en vrijwel niemand leest hier Engels. De Bahasa-Indonesia versie, de ‘Java Pos’ slaat in het algemeen een aanmerkelijk minder kritische toon aan”, zo verzekerde hij mij.

Tot slot spraken we nog over de Islam. Hij was zelf moslim, maar niet extreem in zijn geloofsopvatting, net zo min als de meeste andere Indonesische moslims. Hij beweerde zelfs dat slecht veertig procent van de moslims in het land actief hun geloof belijdden. Indonesië was, zo stelde hij een voorbeeld van een land met een gematigde vorm van de Islam, waarbij ook de andere religies met respect bejegend werden. We kwamen tot de conclusie dat Indonesië, ook vanwege het feit dat het de grootste moslimpopulatie in de wereld herbergde, misschien meer een voorbeeldfunctie zou moeten vervullen, sterker een voortrekkersrol zou moeten opeisen binnen de Islamitische wereldgemeenschap.

De laatste avond in Yogya brachten we weer met onze Canadese vrienden door, op het terras van Bladok. Ze vertelden over hun jaren in Jakarta, over de cultuurverschillen en de dilemma’s waar ze vaak mee geconfronteerd werden. Zoals de vraag, in het begin van hun verblijf al, of ze wel of niet bediendes moesten aannemen. Dat vonden ze eigenlijk te ‘koloniaal’, niet meer van deze tijd, maar aan de andere kant konden daar een of twee gezinnen van leven. Dus besloten ze het toch maar te doen. Het werd zelfs min of meer van je verwacht. De vrouwelijke bediende hadden ze onlangs nog opgezocht, maar ze was inmiddels oud en zwaar ziek en ze had geen kinderen die voor haar konden zorgen. Weer een dilemma, wel of geen geld geven? Ze waren uiteindelijk toch maar naar de pinautomaat gelopen om geld te trekken, genoeg voor de vrouw om een paar maanden van te kunnen leven. En ze had het dankbaar aanvaard...

Of die keer dat ze vermoedden dat iemand in hun kampong hun radiocassetterecorder had ontvreemd. Ze hadden in een huis vlakbij hun eigen woning een apparaat zien staan dat er verdacht veel op leek. Wel of niet naar de politie gaan? Ze hadden zich uiteindelijk toch maar gewend tot het hoofd van de kampong, die na een grondig buurtonderzoek tot de conclusie was gekomen dat de dief niet uit de kampong afkomstig kon zijn. Als ze daarentegen direct naar de politie waren gegaan was de vermeende dader zondermeer in elkaar geslagen en was zijn radiocassetterecorder geconfiskeerd.

Rechtspraak werd gepleegd door de kampong zelf, de straf door het hoofd bepaald. Zoals die keer dat er een dief was opgepakt in hun kampong. Hij werd aan een boom vastgebonden op het centrale plein. Met een twijgje ernaast. Iedereen die langskwam mocht het twijgje even ter hand nemen en de boosdoener lichtjes, maar toch gevoelig kastijden. De volgende dag werd de man losgelaten, de straf voltrokken en het incident vergeven en vergeten. Maar hij zou zich vermoedelijk nooit meer aan een vergelijkbaar vergrijp bezondigen.

Nog een dilemma, wel of niet op straat eten en drinken. Ze hadden destijds al snel besloten dat toch maar gewoon te doen. Je moest wel als je onderweg was, er was in die dagen nog geen flessenwater bijvoorbeeld. Dus bestelden ze die keer een sapje op straat. Uit een van de vele kommen op het warung-karretje, met limonades in de meest fanatsievolle kleuren. Patty wees een kom aan, keek nog eens goed en constateerde vervolgens met schrik dat daar kleine visjes in zwommen. Toen ze de verkoopster daarop attent maakte, stak deze pardoes haar hand in de kom, pakte de visjes eruit en gooide ze op straat, terwijl ze zei: ”Ja, dat zou kunnen, ik heb het water vanmorgen nog uit de sawa geschept”.

We bleven die laatste avond tot laat hangen op het terras. Het was zwoel en de sfeer op straat aangenaam en ontspannen. Er kwam een straatorkestje voorbij, twee slagwerkers en iemand die een draagbaar, xylofoon-achtig instrument van bamboe bespeelde. Ze liepen van hotelletje naar hotelletje, van restaurant naar restaurant, van deur tot deur. We gaven gul en in ruil daarvoor speelden ze twintig minuten speciaal voor ons, voor het terras van Bladok. Ze toverden prachtige ritmische en melodische klanken uit hun eenvoudige, handgemaakte instrumenten. We waren er stil van. Het was een betoverend mooi slot van onze dagen in Yogya.

Liefs,

Frank