Een bijzondere Kerst

Lieve vrienden,

Het was kerstavond 1974, de bewoners van Darwin verheugden zich op de Kerstdagen, de families hadden elkaar opgezocht en dronken een biertje op hun veranda’s. In de loop van de avond stak de wind op. Niet geheel onverwacht, want de meteorologische dienst had een waarschuwing afgegeven dat Tracy, een cycloon mogelijk die nacht bij Darwin aan land zou komen. Maar niemand die zich daar zorgen over maakte. Begin december had Darwin immers ook al met een cycloon te maken gehad, maar die had geen noemenswaardige schade veroorzaakt. Maar Tracy bleek ‘a mean little bastard’ te zijn, die in de loop van de nacht windsnelheden bereikte tot driehonderd kilometer per uur en de bewoners in hun basements en onder hun huizen deed vluchten. Toen Tracy de volgende morgen was uitgeraasd en de bewoners bij het eerste daglicht voorzichtig naar buiten kropen, keken ze verdwaasd om zich heen. Hun huis, hun buurt, hun stad was volledig in puin was gelegd. De dagen daarna werden tienduizenden mensen geëvacueerd. Van de oorspronkelijke vijftigduizend inwoners bleven er nog geen tienduizend achter. Het was een nationale ramp, die tientallen slachtoffers had geëist. Een catastrofe die nog steeds diep in het collectieve geheugen van Darwin is gegrift.

The Art Gallery and Museum of Darwin heeft een expositie gemaakt die deze verwoestende gebeurtenis invoelbaar maakt en Tracy tot leven brengt. Het middelpunt van de expositie is een geluidskamer, waarin je de opnames kunt beluisteren die iemand destijds van de cycloon gemaakt heeft. Het is er pikdonker en je hoort alleen het geluid van een boosaardige orkaan, die gemeen schudt en verwoed trekt aan de kwetsbare, golfplaten daken van de huizen. Een furieuze cycloon die een griezelig bulderend geraas produceert, waar geen eind aan lijkt te komen. Met op de achtergrond steeds de geluiden van glasgerinkel, van vallende brokken steen en het snerpende schuren van golfplaten die met grote snelheid het asfalt van de straten afschrapen. Degene die de opname maakt doet in het begin nog een poging commentaar te geven, met overslaande stem. Het is alsof je zelf met angst en beven opgesloten zit in de kelder van je huis en angstig naar boven kijkt met de handen over je oren, in de hoop dat je het er levend van afbrengt. Het moet een ongelooflijk beangstigende ervaring zijn geweest.

Darwin kent meerdere, fraaie musea, die het bezoeken waard zijn, maar we wilden ook nog een keer van het landschap genieten. We wilden Australië in stijl afsluiten, zogezegd en bezochten het Litchfield N.P., op slechts anderhalf uur rijden van de Darwin. We waren de stad nog niet uit of we werden naar de kant gedirigeerd door de politie. Alcoholcontrole. Of ik gedronken had die ochtend. De officer moest er zelf om lachen. Ik moest op een pijpje blazen, voor het eerst in mijn leven. En dat om half negen ’s ochtend, op een doodgewone vrijdag. Een bijzondere ervaring natuurlijk, maar het gaf wederom aan dat alcohol een groot probleem is in Australië. En niet alleen onder aboriginals.

Litchfield is en prachtig nationaal park. Het bestaat uit een hoogvlakte waar riviertjes en kreken in de loop van eeuwen diepe kloven in hebben uitgesleten. Waar aan de randen van het plateau watervallen van soms tientallen meters hoge wanden naar beneden storten. Bij een aantal watervallen kon je zwemmen, zoals de Buley Rockhole, een idyllische aaneenschakeling van kleine watervallen, poeltjes en vlakke rotsen waarop je je in de zon kon laten opdrogen. We lieten de watervalletjes op ons hoofden neerklateren of lagen lang uitgesterkt tegen de randen van het bassin aan. We staarden gedachtenloos voor ons uit of keken omhoog, naar de blauwe lucht en de witte wolkjes, tussen de takken van de Eucalyptusbomen. Het kabbelende water was koel en helder en maakte ons loom. We spraken steeds minder en vergaten ieder gevoel voor tijd. Na twee uur wisten we ons met moeite uit het water te hijsen en trokken we met tegenzin onze sandalen aan over onze verrimpelde voetjes.

En wat hebben we nog meer gedaan in Darwin? Een expositie bezocht over krokodillen, waar we mee zouden gaan zwemmen, nietwaar? Dat betekende dat je in een ‘cage of death’ te midden van hongerige, vijf meterlange krokodillen te water zou worden gelaten. Beetje sensatie-zoekerij natuurlijk, maar vooral heel duur, honderd euro. Dus hebben we de krokodillen vanaf de veilige vaste kant bekeken. Een beetje tot onze verrassing omvatte het ‘krokodillenhuis’ van Darwin uitgebreide en verzorgde presentaties, die getuigden van veel respect voor dit bijzondere reptiel. Een tweehonderd miljoen jaar oude diersoort, een overlever. Dankzij een aantal bijzondere eigenschappen, zoals het vermogen om de hartslag te kunnen vertragen tot twee slagen per minuut als ze onder water liggen. En daarbij het weinige bloed dat rondgepompt wordt zoveel mogelijk dirigeren naar de organen en de hersenen. Gebruikmakend van een bijzondere soort hemoglobine, die in staat is relatief zeer grote hoeveelheden zuurstof te transporteren.

De allerlaatste dag in Australië hebben we gezwommen in een fraai aangelegd golfslagbad, bij de haven van Darwin. Een soort Miranda-bad, maar dan in de buitenlucht. En zijn we dus toch weer flink verbrand. We zaten ’s avonds als twee gloeiende kacheltjes naast elkaar in het vliegtuig, op weg naar Indonesië.

Ook wat betreft onze Australië-reis tot slot nog wat algemene indrukken. Zoals het op mij is overgekomen, in al zijn subjectiviteit en kortzichtigheid. Want negen weken lijkt lang, maar het is natuurlijk veel te kort om een genuanceerd beeld te krijgen van dit enorme land en zijn bijzondere bewoners.

Australië is, om te beginnen een heel prettig land om in te reizen. Het is een herkenbare cultuur, met regels en wetten die met die van ons overeenkomen. Het voelt, tot op zekere hoogte vertrouwd aan. De wegen zijn goed, er is accommodatie in alle prijsklassen, overal zijn supermarkten en overal kun je geld uit de muur trekken. Het is goed georganiseerd, van alle gemakken voorzien en de faciliteiten in het land zijn heel behoorlijk. De visitor’s centers, ieder zichzelf respecterend stadje heeft er een, zijn zelfs uitstekend. Met hulpvaardige medewerkers en een overvloed aan praktische informatie. Het zijn kampeerders ook, de Aussie’s, want overal tref je campervan parks aan en zelfs in de meest afgelegen gebieden in de outback zijn basic campings te vinden, met tappunten voor drinkwater en gasfornuizen.

Het gaat economisch goed met Australië, dankzij de grondstoffen, dankzij de handel met China. Misschien wel te goed, want daardoor én door het gebrek aan concurrentie op de eigen binnenlandse markt is er geen dwingende noodzaak naar de beste kwaliteit te streven. Het wordt toch wel verkocht. De prijs-kwaliteitsverhouding is soms aan de lage kant, wat bijvoorbeeld geldt voor sommige accommodaties, binnenlandse vluchten, excursies en duiktrips. En te vaak wordt ‘no worrie’s mate’ gebruikt als een excuus om geen verbeteringen aan te hoeven brengen in het niveau van de dienstverlening.

Australiërs zijn aardig en eerlijk. Maar ook wat ruw in de omgang, in ieder geval minder bescheiden dan hun Nieuwzeelandse zuiderburen. Ze zijn ook een beetje ‘indifferent’, niet echt in jou geïnteresseerd, net zomin als ze dat zijn in het wereldgebeuren in het algemeen. Ze vragen altijd wat je van hun land vindt, maar vragen zelden naar jouw land. Tenzij het mensen zijn met Nederlandse voorouders, opvallend genoeg. Ze zijn toegankelijk, maar niet diepgaand. Ze lijken wat dat betreft wel op Amerikanen. En net als in Amerika is er in Australië sprake van een sportcultus. Jonge, atletische lijven worden geadoreerd, maar tegelijkertijd is zwaarlijvigheid en een daarmee verbonden ongezonde levensstijl een steeds groter probleem. En net als Amerika is het een multiculturele samenleving, waar rassendiscriminatie tegelijkertijd nog aan de orde van de dag is.

Het racisme lijkt hier zelfs nog wat dieper te zitten, heeft nog meer scherpe kantjes dan in de VS. We zagen de afgelopen weken regelmatig televisie-reportages over gewelddadigheden tegen Indiërs in Melbourne. Maar het meest flagrant is de cynische, negatieve houding van vrijwel alle Australiërs die we ontmoetten ten opzichte van de aboriginals. De oorspronkelijke bewoners nemen een positie in die een beschaafd land in feite onwaardig is. De structurele verbetering van de positie van de oorspronkelijke bewoners vormt een van de grootste uitdagingen van dit land. Als Australië hen daadwerkelijk een gelijkwaardige plaats in de samenleving wil geven, als het echt respect voor hun cultuur wil betonen, dan zal het de komende decennia een radicaal ander beleid moeten voeren. Maar het is de vraag of daar voldoende politieke wil en maatschappelijk draagvlak voor is……..

De afgelopen weken hebben we kennis gemaakt met een bijzonder land. We hebben ervan geproefd, zonder tot de kern door te dringen. Zonder het oeroude, mysterieuze hart van het land werkelijk te raken, dat diep verborgen ligt in de outback. Dat verscholen ligt in afgelegen aboriginal communities die, afgeschermd en ver weg van de grote steden proberen te overleven en hun tradities overeind proberen te houden. We hebben weinig opgestoken van hun bijzondere levensfilosofie en oorsprongmythes, van hun ‘dreamtime’. Maar om een tipje van de sluier van die complexe cultuur te kunnen oplichten moet je beschikken over veel doorzettingsvermogen, geduld, over de juiste contacten en vooral over tijd, heel veel tijd. Die tijd hadden we niet en met die intentie hebben we ook niet door Australië gereisd. We wilden proeven van een land dat altijd al tot onze verbeelding heeft gesproken, het unieke landschap bewonderen, de immense ruimte beleven en, voor eventjes, het gevoel van eindeloosheid en tijdloosheid ervaren.

We hebben meer dan tienduizend kilometer afgelegd in negen weken tijd. De meeste kilometers in een bus of met een auto. We reden over kaarsrechte wegen waar geen einde aan leek te komen, terwijl de temperatuur buiten opliep tot 44 graden. We werden geconfronteerd met ruwe, zinderend hete, meedogenloze, maar altijd fascinerende landschappen. We hebben gekampeerd in de outback en daar onze mooiste momenten beleefd. We sliepen in een schwag, in de buitenlucht, geen enkel geluid om ons heen en helemaal alleen. Terwijl we in stille vervoering keken naar de heldere sterren boven ons, naar de mooiste sterrenhemels die we ooit hebben gezien.

Australië was geweldig.

Liefs,

Frank