Een duikverhaaltje

Lieve vrienden,

Eén van de redenen om naar Flores te gaan was om te duiken bij het nabijgelegen Komodo. We hadden voor drie dagen een live-aboard geboekt. Duiken vanaf een boot dus, een omgebouwde schoener. Behalve wij tweeën waren er nog vier Amerikanen aan boord, een Française, een Australische en nog een Nederlander. En uiteraard de crew, aangevoerd door de kapitein en de divemaster. De sfeer aan boord was goed en het eten fantastisch. Minpuntje was het slaapvertrek: een benauwde, vochtige ruimte in het vooronder, zonder raampjes. Alles voelde klam, zelfs de lakens waar we op lagen. Ook de vaste vloerbedekking was zompig: als we er over heen liepen zogen onze slippers zich bijna vast in het tapijt en maakten ze bij iedere stap een slurpend geluid.

Het duiken op Komodo is spectaculair. De flora en fauna zijn geweldig en je komt er regelmatig het ‘grote spul’ tegen, zoals haaien en manta’s. De eerste keer dat ik een manta zag was een overweldigende ervaring. We doken op Manta-point, een poetstation waar manta’s zich van algen en parasieten laten ontdoen door kleine visjes die in dit werk gespecialiseerd zijn en er een maaltijdje aan over houden. Zo zijn ze elkaar van dienst, zogezegd. We zwommen bijna veertig meter diep over een soort zandbed, in een kanaal met een forse stroming. Aan weerszijden van dit zandbed rezen koraalwanden op, tot zo’n meter of twintig onder het wateroppervlak. Het zicht was matig, de temperatuur van het water slechts 23 graden.

We zagen een vage schim in de verte aankomen en we gingen op de bodem liggen wachten. Ik rilde in mijn shorty, van de kou, maar ook wel een beetje van de spanning. En daar kwam hij aanzweven, vliegen bijna. Met langzame, statige bewegingen van zijn vleugels, steeds dichterbij kwam hij. Even later passeerde hij ons op een paar meter afstand, hield even zijn vleugels stil en keek ons een paar seconden nieuwsgierig aan met zijn grote rechteroog. Hij had een spanwijdte van zeker vier meter, schatte ik. Het leek wel een slagschip, een buitenaardse verschijning. Ik vergat van pure opwinding bijna te ademen. Hij draaide zich van ons weg, maar kwam weer terug en keek ons nog één keer rustig en zelfverzekerd aan. Vervolgens zwom hij elegant verder, moeiteloos tegen de sterke stroming in. Tot het wederom een zwarte schim was in de verte.

Maar duiken op Komodo is ook lastig, vanwege de stroming. Het warme water dat afkomstig is van de zeeen rond de Filippijnen verplaatst zich naar de koude Antarctische wateren, maar komt onderweg de Nusa Tengara eilanden tegen, waar Komodo deel van uitmaakt. Daar moet het water zich door de zee-engten tussen de eilanden persen, 'straits' genaamd., met een snelheid van soms wel tienof soms wel elf knopen. Je kon het goed zien vanaf de boot, er zat altijd veel beweging in het water en we zagen regelmatig grote draaikolken. De sterkte van de stroming hield ook direct verband met het tij, dus de divemaster moest de getijdentabellen goed bestuderen en daar met zijn duikplanning zorgvuldig rekening me houden. Voorafgaand aan iedere duik sprong hij aan een touw het water in om de stroming nog een keer goed te bestuderen. Maar zekerheid had je nooit, de stroming was wispelturig en kon tijdens de duik opeens veranderen in sterkte en richting. Afhankelijk ook van de specifieke plek waar je op dat moment dook en de diepte waarop je je bevond.

Je moest ook oppassen voor plotselinge ‘upward’ en ‘downward’ currents. Vooral de downward currents zijn tricky, want die kunnen je in een paar seconden naar een diepte van zestig meter of meer sleuren. Het was dus zaak vlak achter de divemaster te blijven en precies te handelen zoals hij. Als je hem overeind zag komen en lucht zag afblazen uit zijn vest (‘deflaten’), wist je dat de stroming opwaarts was en moest je dus zelf ook direct deflaten. En als je toch gepakt zou worden door de stroming en van de groep wegdreef, moest je direct naar de oppervlakte. Zonder de gebruikelijke ‘safetystop’, een tijdens iedere duik verplichte veiligheidsstop van drie minuten op vijf meter diepte. Want deed je dat niet dan zou je onder water zo ver meegesleurd worden dat je, eenmaal boven water gekomen te ver uit het zicht zou zijn voor de boot die je moest oppikken. Dat werd er allemaal goed ingehamerd voor iedere duik.

Alle duiken waren ook met een ‘negative entry’, wat inhoudt dat je met een rol achterover het water ingaat en je je meteen moet laten zakken, zonder eerst de gebruikelijke tekens aan elkaar te geven aan de oppervlakte. Een negative entry was nodig omdat de stroming aan de oppervlakte vaak het sterkst was. Het was dus zaak om, verzwaard met extra lood, zo snel mogelijk op diepte te komen en in de richting te zwemmen van de koraalwand, waar de stroming vaak minder hevig was. Je dook ook zoveel mogelijk in de ‘schaduw’ van de stroming, dus aan de achterkant van een eiland of een rots. Maar soms koos de divemaster juist voor een traject waarbij je je met de stroming kon laten meedrijven, voor een ‘driftdive’.

Toch kon ook hij niet voorkomen dat we soms tegen de stroming in moesten zwemmen, moesten vechten om vooruit te komen. Tijdens één zo’n moment raakte een duiker voor me lichtelijk in paniek en maakte wilde zwembewegingen met zijn armen om vooruit te komen. Dat kost echter heel veel energie, zodat hij na twintig minuten nog maar 30 bar in zijn cilinder had. Hij moest dus aan de ‘octopus’, de alternatieve luchtvoorziening van de divemaster. Maar ook andere duikers in de groep raakten heel snel door hun lucht heen, zoals mijn buddy. Ik bleef heel dicht bij hem hangen met de octopus in de hand. Toen we boven kwamen hadden drie duikers hun tank bijna leeggelurkt en stond er bij hen nog geen 10 bar op de meter.

Het duiken op Komodo is met andere woorden veeleisend en niet geschikt voor beginners. Maar het is wel heel spectaculair duiken. En het is, als je er eenmaal aan gewend bent fantstich om je met grote snelheid te laten meevoeren met een driftdive. En bovendien, waar veel stroming is, zit meestal veel grote vis en die hebben we volop gezien. Super!

Liefs Frank